پاورپوینت بررسی سفارتخانه و کنسولگری ایران در توکیو، ژاپن - حسین شیخ زین الدین
 

بخشی از مطلب
    شيخ زين الدين، اينجا كلام را براي معمار ابزار و وسيله نمي داند و براي رسيدن به اين مقصود كافي نمي شمارد. او معتقد است كه معمار با فيلسوف متفاوت است و «فضا»ي مورد اشاره حتماً آن فضاي فكري فيلسوفانه و كلامي نيست: «معمار با آفرينش فضا تصوري كامل تر را به وجود مي آورد و به همين دليل است كه هم بسيار مورد تحسين و هم بسيار مورد انتقاد قرار مي گيرد. و اين يك قاعده انساني است كه هر شخصي ما را از فضاي اين عادت به فضاي جديدي راهنمايي كند بشدت مورد اعتراض يا تشويق واقع مي شود. بنابراين تا زماني كه معماري وجود دارد و معمار به خلاقيت خويش ادامه مي دهد، همواره در معرض پاسخگويي، اقناع ديگران و نويد اعتلا و تكامل فضاي فرهنگي است. كوششي كه آسان نيست و آسان به دست نمي آيد». اين معمار باتجربه كه تاكنون در طراحي طرح هاي بسياري حضور داشته و مديريت خيلي از طرح هاي معماري را برعهده گرفته است، لازمه اين ديناميسم و اين حركت هميشه و همواره را وجود فضايي دعوت كننده و آزاد و همدلي بسيار با هنرمند عنوان مي كند و معتقد است: «در مقابل هنرمند نيز بايد تعهد اعتلا بخشيدن به جامعه خويش را سنگ بناي بنيادين خلاقيت خود بداند، تا بدين گونه رابطه دوسويه اي ايجاد شود كه نتيجه آن پيشرفت ذهني و مادي باشد».
    آغاز تحصيل در دانشگاه و رابطه استاد و شاگردي را شيخ زين الدين مصداق ناقصي مي داند از چيزهايي كه گفته است. او اينجا و در بازگشت به دوران تحصيل خود در دانشكده هنرهاي زيباي دانشگاه تهران چنين يادآوري مي كند: «استاد ما رابه فضاهاي جديدي از كار خلاقه و ذهني رهنمون مي شد و ما به عنوان شاگرد بخشي از اين فضا را درك مي كرديم و شوق كشف بيشتر ما را به فضاهاي بهتري سوق مي داد و گاهي با كمال تعجب درمي يافتيم كه بسياري از يافته هاي پيشين ما بايد به طور كلي مورد تجديدنظر قرار بگيرد. در آن ايام بسياري از استادان مسلم هنر جهان براي ما قدر و قيمت و اهميت امروز را نداشتند. آنها فضاهايي را عرضه مي كردند كه فضاهاي معتاد و مألوف ما نبودند. به همين دليل ما هم با آميزه اي از شوق و انكار و ترديد انتخاب هايي مي كرديم و از رهگذر همين انتخاب ها، هم خود را تعالي مي بخشيديم و هم شخصيتي براي خود مي ساختيم كه هر روز بايد مورد تجديدنظر قرار مي گرفت. اين ديناميسم آموزشي به ما ياد داد كه بجز اصول همه چيز بايد هر روز مورد آزمون واقع شود و بهتر و كامل تر بنمايد. اين روند آن تعهدي را كه هرگز از پاي نايستيم و همواره خود را تا پايان عمر دانشجو بدانيم، در شاگردان رسوخ مي داد».
    در اين ميان و در گذار از گذشته ها، معمار معاصر ما حرفي هم از جهاني شدن مي زند و آن را انكارناپذير مي داند. او معتقد است كه معماري برآوردن نيازهاي خاص فضايي انسان هاست و با زبان روز و با پيروي از باورها، سلايق و ساخت ذهني جوامع پيش مي رود: «زبان معماري به درجه استحكام تمدني ماست و امروزه زبان جهانگيري است كه فناوري و علم از ابزارهاي عمده تحقق خلاقيت در آن به شمار مي آيند.
 
طرح ساختمان سفارت جمهوری اسلامی ایران در توکیو یکی از مهم ترین و موفق ترین کارهای اجراه شده ی شیخ زین الدین در خارج از ایران است. سایت ساختمان در دو قطعه زمین واقع در منطقه ی مسکونی و اداری مینیاتور کو (Miniature Co) در توکیو قرار دارد، و با زیربنای حدود 3000 متر مربع  بخش های دیپلماتیک، کنسولی، فرهنگی، اداری، خدماتی پشتیبانی و پارکینگ را در برمی گیرد.
 
شیخ زین الدین در شرح پروژه چنین می نویسد:
 
با آنکه ملاحظات کارکردی، تکنولوژی، شرایط زمین، آب و هوا و غیره از عناصر اساسی مؤثر در کار معماری این ساختمان بود، همه ی آنها باید در قالبی پا به عرصه هستی می گذاشت که این قالب از اندیشه، فلسفه و باورهای معمار و جامعه ای که او نماینده ی آن است، شکل می گرفت. طرح حاضر هم از این قاعده پیروی کرده است. ساختمان توکیو، بر مبنای تعادلی کامل بین خصوصیات کشورمان و زمینه ی ساختاری توکیو، که بنا در آن واقع است، طراحی شده است. بعضی از نشانه های ایرانی در ساختمان مثل حیاط یا دیوار ایرانی پس از ملاحظه ی موقعیت و در قالب لفافی که آن را با زمینه ی شهری هماهنگ کند، به کار برده شده است. این ساختمان در عین رعایت مسائل ایمنی، بیانگر نوعی شفافیت است که انتظار داریم کشور میزبان، به عنوان خصوصیت مهم روابط بین المللی با ما اعمال کند یا از ما انتظار آن را داشته باشد. جنبه ی دعوت کنندگی و تشویق دیگران به دیدن خصوصیات ایرانی از جمله مسائل مهم مورد نظر طراح بوده که در ساختمان اعمال شده است. نشانه های داخلی معماری ایرانی یک حیاط و دو دیوار در شمال و جنوب ساختمان است و نشانه های خارجی وجود یک طاق بزرگ به نشانه اولین ملتی است که با اختراع طاق (در چغازنبیل) در حقیقت پایه و اساس ایجاد معماری را گذاشت. حرکت نرم و آرام شیشه و سنگ در منحنی شمالی-جنوبی بر آن قوس بزرگ تأکید می کند. اما فقط کالبد بیرونی ساختمان مورد توجه نبوده، بلکه سعی شده فصاها و هندسه ی طرح نیز القاء کننده ی تلاقی دو فرهنگ باشد. سادگی و انعطاف پذیری، روح کلی بنا را می سازد. در طراحی فضاها سعی شده ساده ترین شکل ها به کار گرفته شود. تأمین نور طبیعی نیز در این ساختمان مورد توجه قرار گرفته است. از آنجا که طراحی پنجره های زیاد در طبقات پایین با ایمنی بنا تناسب ندارد، نور از شکاف میان عناصر اصلی معماری به فضاهای درونی راه یافته است. فضاهای داخلی همه داری نور کافی و چشم انداز مطلوبی هستند، اما نحوه نورپردازی در برخی فضاها از حالت معمولی فراتر رفته و شکل پیچیده و زیباتری یافته است. 
 
در طراحی بنا دو گروه از مفاهیم معماری با هم تلفیق شده اند: گروه اول، مفاهیم ضمنی و ناپیدا و پالایش شده ی معماری ایرانی، مانند پل و ریتم پنجره ها که در هماهنگی با عناصر محیطی و زمینه شهر توکیو در نما و حجم بیرونی ساختمان جلوه گر شده اند.گروه دوم، شامل مفاهیم آشکار و نمادین و کارکردیِ معماری ایرانی، مانند حیاط مرکزی، هندسه ایرانی که در انطباق با کارکردهای جدید متحوّل شده و فضاهای داخلی ساختمان را شکل داده است. در ساختمان سفارت از ترکیب دو حجم استفاده شده است. یک مکعب مستطیل کشیده ی بتنی که ضلع جنوبی آن دارای انحنایی به سمت داخل است و یک دیوار منحنی که از ضلع منحنی مکعب مستطیل آغاز شده و ورودی ساختمان را نشان می دهد. فضاهای داخلی ساختمان شامل دو بخش مجزا است. عمده مصالح ساختمان از سنگ، بتن و شیشه تشکیل شده و متناسب با فضای داخلی از چوب نیز استفاده شده است.