مسجد جامع عليشاه (722 ق) به دستور عليشاه گيلاني ساخته شده است و گفته شده داراي ميانسرايي بزرگ، مدرسه، مناره، و برج و سه درآيگاه (ورودي) و ديگر ساختمانها بوده است. اين ساختمان و ديگر نمونه ها نشان مي‌دهند در سرزمين آذربايجان چه اندازه توان ساخت چنين ساختمانهاي بزرگي بوده است. اين مسجد داراي ايواني بسيار بزرگ با دهانه‌اي نزديك به 30 متر و ستبراي ديوار ايوان 11 متر است و (در همان زمان) چون پوشش ايوان سست كار شده بود فروريخته است. مسجد علیشاه، توسط خواجه تاج‌الدین علی‌شاه بنا شد و متاسفانه این بنا بر اثر زمین ‌لرزه و گذر زمان تا حدودی تخریب شده‌ است. در محوطهٔ ارگ، آثار تاریخی ارزشمندی همچون «مدرسهٔ نجات» که به‌ عنوان یکی از نخستین مدارس ایران بشمار می‌ رفت و نیز «سالن تئاتر شیر و خورشید» قرار داشت که پس از شروع برنامهٔ تخریب و تبدیل ارگ تبریز به مصلای بزرگ تبریز از سال ۱۳۶۰ و در زمان امامت جمعهٔ  آیت‌الله ملکوتی، بخش اعظمی از ارگ توسط جهاد سازندگی با بولدوزر و مواد منفجره ویران شده ‌است.

این مجموعه تاریخی در برگیرنده مدرسه، مسجد و خانقاه بود. در ساخت این بنا از ساروج و مصالح ساختمانی بادوام به کار رفته است. زلزله ویرانگر تبریز در قرن دهم که این شهر را با همه بناهای تاریخی‌اش ویران کرد، بخش اعظم این مجموعه را نیز فرو ریخت. با این حال بخشی از دیوارهای بلند این مجموعه بر جای ماند تا یادگار پایداری در برابر این پدیده طبیعی مهیب باشد، گرچه شکستگی بزرگی در بدنه ارگ از این زلزله پدیدار شد.
و....