سرای حاجی علی محمد همدانی معروف به سرای توکل درمرکز شهر کرمانشاه  واقع است، بنابراین موقعیت طبیعی شهر را دارا می باشد که از این قرار است:  آب وهوایی نیمه خشک با تابستان های نسبتاً گرم و              زمستان های  همراه با ریزش برف و باران. میزان متوسط باران در سال تقریباً 460 میلی متر  است (میانگین از سال 1974 تا 1980 میلادی) متوسط روزهای یخبندان در  سال 80 روز می باشد (میانگین از سال 1354 تا 1372). از نظر زلزله خیزی  شهر کرمانشاه و منطقه بر روی خط زمین لرزه با خطر نسبی بالا است. طول و  عرض جغرافیایی شهر از این قرار است: ط  ج  30  1  47 تا 20  9  47 و ع  
ج 15  17  34 تا 30  23
سرای همدانی ها
استان کرمانشاه با مساحت 24361 کیلو متر مربع تقریباً 5/1 درصد از کل مساحت ایران را به خود اختصصاص داده و بین 33 درجه و 36 دقیقه تا 35 درجه و 15 دقیقه عرض شمالی و 45 درجه و 24 دقیقه تا 48 درجه و 3 د قیقه طول شرقی نصف النهار گرینویچ قرار دارد و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا 1200س متر می باشد .
استان کرمانشاه درغرب ایران قرار دارد ، این استان از شمال با کردستان از مشرق با همدان، از جنوب شرقی با لرستان و از جنوب با ایلام همسایه است و از غرب نیز با کشور عراق هم جوار می باشد .
نقشه تقسیمات کشوری جمهوری اسلامی ایران به تفکیک استان .
_ شناخت بنا مرمت سرای همدانی ها در کرمانشاه
– تاریخچه بنا:
بنا قاجاری است. کتیبه ای سنگی در سردر ورودی آن تاریخ محرم 1330 را نشان می دهد، معلوم نیست تاریخ فوق مربوط به احداث بناست یا صرفاً تاریخ کاشی کاری های سردر را نشان می دهدکه احتمالاً در ادوار بعدی انجام پذیرفته است بانی آن حاجی علی محمد همدانی می باشد بعدها با تغییر مالکیت به نام های دیگری نظیر سرای توکل و یا سرای قادری نیز نامیده شده است.
این سرای در زمان آبادی در رابطه با تاریکه بازار فیض آباد و گذر جلو خان کارکردهای تجاری داشته است. در طول زمان کاربری های متفاوتی را نیز عهده دار بوده است.
زمانی این بنا تحت اشغال سربازان روسی بوده و به عنوان سربازخانه مورد استفاده قرار می گرفته است. مدتی هم مکتب خانه ای در آن دایر بوده است. در دوره های اخیر مکرراً به عنوان انبار و محل توزیع روغن کرمانشاهی مورد استفاده قرا گرفته است. زمانی نیز محل پخت و تولید سقز بود ه است. .
_ موقعیت طبیعی
سرای حاجی علی محمد همدانی معروف به سرای توکل درمرکز شهر کرمانشاه واقع است، بنابراین موقعیت طبیعی شهر را دارا می باشد که از این قرار است: آب وهوایی نیمه خشک با تابستان های نسبتاً گرم و زمستان های همراه با ریزش برف و باران. میزان متوسط باران در سال تقریباً 460 میلی متر است (میانگین از سال 1974 تا 1980 میلادی) متوسط روزهای یخبندان در سال 80 روز می باشد (میانگین از سال 1354 تا 1372). از نظر زلزله خیزی شهر کرمانشاه و منطقه بر روی خط زمین لرزه با خطر نسبی بالا است. طول و عرض جغرافیایی شهر از این قرار است: ط ج 30 1 47 تا 20 9 47 و ع ج 15 17 34 تا 30 23
_ موقعیت فعلی:
سرای حاجی علی محمد همدانی در محله فیض آباد که یکی از قدیمی ترین محلات کرمانشاه می باشد، واقع گردیده است، در نزدیکی آن بناهای قدیمی و با ارزش دیگری وجود دارند، همانند خانه قدیمی صارم الدوله، مسجد و حماتم نظام، خانه قدیمی حاج اکبرپور وتکیه بیگلربیگی که دو بنای آخری پیش از این در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده اند، در آن سوی خیابان مدرس نیز مسجد جامع و خانه قدمی گل عنبر (وکیل الدوله) و دبیرستان کزازی واقع اند که از بناهای با ارزش هستند.
_ مشخصات بنا:
سرای حاج علی محمد در زمینی به مساتحت 1680 متر مربع احداث گردیده است. حیاط آن 280 متر مربع می باشد. این سرا دارای زیرزمین و دو طبقه می باشد. در طبقه دوم رواقی در مقابل حجره ها قرار دارد، سقف رواق برخلاف حجره ها تیرچوب می باشد و بام آن با کاهگل اندود گردیده است ستون های رواق چوبی است و با سرستون های زیبایی تزیین یافته است.
_ عوامل تزئین شده و نوع آن ها:
سردر بنا کاشی کاری است و گره چینی های زیبایی آن را تزیین نموده است. در داخل (طبقه دوم) از ستون ها و سرستون های چوبی استفاده شده که متأسفانه نمونه های کمی از آن باقی مانده است.
_ اقدامات انجام شده در مورد حریم بنا با ذکر مشخصات
_ جدول تجزیه بنا
1. دخل و تصرف
2. عملکرد قبلی
3. عملکرد فعلی
4. نوع مصالح
5. زمان ساخت
6. عارضه
7. عدم تعادل
8. عامل مخل
_ مقایسه ساختمان در سال های مختلف
_ طرح مرمتی سرای حاجی علی محمد همدانی
_ انواع مرمت
1-مرمت استحفاظی :
بنا را در همان حالت حفظ میکنیم.
2-مرمت استحکامی :
قسمتهای از بنا را مرمت میکنیم.
3- مرمت جامع :
چیز با ارزشی از بنا نداریم . پی را شناسایی کرده و با ز سازی می کنیم.
مرمت پیشنهادی مرمت استحکامی و استحفاظی میباشد که پیشنهاد میشود که موارد زیر جهت مرمت بنا صورت گیرد.
1- استفاده از ازاره برای جلوگیری از نفوذ رطوبت صعودی
2- استفاده از کانال ناکش برای دفع رطوبت در جوار پی ها
3- عمل پی بندی تقویت پی
4- تعمیر و نگهداری و تعویض به موقع مصالح عایق کاری برای جلوگیری از نفوذ رطوبت نزولی و صعودی
_ احیای بنا سرای حاجی علی محمد همدانی
با توجه به اینکه سرای همدانی ها در حریم تکیه بیگلربیگی قرارگرفته می توان از این سرا به عنوان یک مرکز اقامتی و خدماتی جهت رفاه بازدیدکنندگان از تکیه بیگلربیگی استفاده نمود.و....