این فایل در قالب WORD و در 70 صفحه تحریر شده است که به همراه عکس و تصاویر مربوطه می باشد، شامل دو فصل که فصل اول درباره اقلیم اصفهان در 35 صفحه و فصل دوم درباره بررسی معماری بنای کلیسا در 35 صفحه می باشد ،

بخشی از مطلب
ويژگي هاي كلي استان اصفهان
موقعيت جغرافيايي استان و شهرستان اصفهان
6 درصد از مساحت كل كشور را به خود / 470711 كيلومتر مربع تقريباً 5 / استان اصفهان با مساحتي حدود 3
55 درجه طول شرقي 14 تا 34 31 عرض شمالي و 36 37 تا 37 اختصاص داده است . اين استان بين 14
از نصف النهار گرينويچ قرار گرفته است . اين استان كه در مركز ايران واقع شده از شمال به استان هاي مركزي ،
قم و سمنان از جنوب به استان فارس و كهكيلويه و بوير احمد از شرق به استان خراسان و يزد و از غرب به استان
هاي لرستان وچهارمحال و بختياري محدود است . 4
آب و هواي استان اصفهان
بخش وسيعي از استان اصفهان را اقليم خشك در بر گرفته است و اين امر بييش از هميه معليول كيم بيودن بياران
ساليانه در بسياري از مناطق استان و بالا بودن نرمال ساليانه دما در گستره هاي وسيعي از استان اصفهان مي باشيد ،
با توجه به وجود ناهمواري هاي استان كه در بخش هاي غربي وجنوب غربي توزيع شده است . 4
توپوگرافي استان اصفهان
استان اصفهان در مركز فلات ايران قرار دارد كه منطقه اي كوهستاني و ارتفاع متوسط آن 4577 متر و گاهي تا
4777 متر برآورد شده است و اغلب ارتفاعات داراي جهتي شمال غربي – جنوب شرقي است . كوهستاني بودن
بنامند . 3 » جبال « منطقه اصفهان باعث گرديده كه در دوران قديم اين منطقه را
. 4 ي جغرافياي اصفهان - تاليف : سيروس شفقي - اصفهان : انتشارات دانشگاه اصفهان ، 4334 ، ص 6
-4 بر گرفته ازاطلاعات اداره هواشناسي استان اصفهان .
. 3 ي همان منبع ، ص 0
2
ارتفاعات نزديك شهر اصفهان
پوشش گياهي استان اصفهان
رطوبت
درجه حرارت
باد
جمعيت استان اصفهان
علل وجودي شهر اصفهان
وجه تسميه اصفهان
بافت تاريخي و محله هاي اصفهان
تشكيل مي دهند كه داراي » محله ها « بخش هاي مسكوني شهر هاي سنتي جهان اسلام و از آن جمله ايران را
ساختاري خاص هستند . مطالعه ي اين بخش ها براي پژوهشگران شهري خالي از اهميت نيست . با اينكه مطالعه
ما در شهر بزرگ و سنتي اصفهان صورت مي گيرد ، اما اين تحقيقات در سطح ساير شهر هاي بزرگ ايران
وحتي جهان اسلام قابل تعميم است . چه الگو هاي مشترك و مشابهي بين شهر هاي اسلامي وجود دارد .
تعريف محله
ساده ترين تعريف از محله را مي توان چنين بيان كرد : محلات ، سكونتگاه گروه هاي قومي ، نژادي ، مذهبي
وصاحبان پيشه هاي مختلف بوده است . محله ماخوذ از تازي به معناي كوي و برزن و يك قسمت از چندين
قسمت شهر و يا قريه و يا قصبه و منزل وجاي فرود آمدن و مقام مردمان است . فرهنگ نظام در تعريف محله كه
مراد ما است ، چنين مي نويسد : محله يك حصه از آبادي كه از حصص ديگر به نوعي جدا باشد . فرهنگ
3
غفاري محله را چنين تعريف مي كند : محله ، برزن ، كوي و حاره ) لغت مقابل به معناي يك چهارم از هر چيز
يا هر قسمت از چيزي كه به چهار قسمت تقسيم شده باشد ( . 4
در زبان فرانسه Quarter اين تعريف را مي توان در زبان هاي اروپايي نيز يافت ، چنانچه در زبان انگليسي
كه به معني يك چهارم است . پيدايش واطلاق يك چهارم به Viertel و در زبان آلماني Quartier
محلات شهري منشاء تاريخي دارد كه از شكل و ساختار كلي شهر ها نشات گرفته است ، چه شهر هاي بسيار
قديمي وباستاني معمولاً بوسيله دوشبكه راهي يا معبر عمومي عمود برهم ،به چهاربخش مسكوني تقسيم مي شده
است .
محور ها وميدان ها
محلات شهر اصفهان از نظر وسعت اختلاف شديدي با همديگر دارند ، محلات كوچك فاقد ميدان ولي محله
هاي بزرگ فرا محله ها و يا محله هاي متوسط داراي فضا هاي بازي هستند كه به نام ميدان محله معروف مي
باشند . ميدان هاي محله اي معمولا در مركز محلات و در جوار مسجد ، حمام و بازارچه و در مسير گذر اصلي
محله قرار دارند واز نظر كالبدي و شكل به دو صورت ديده مي شوند : نخست به صورت راسته ياگذر كه از
گذر هاي ديگر عريض ترند . دوم مركز محله هايي كه به دو صورت ميدانچه وداراي فضاي بازي است .
تغيير و تحول در محله هاي اصفهان
43/ در اصفهان عصر صفويه ، محلات سنتي مورد توجه ما است كه مساحتي در حدود 4333 هكتار يعني معادل 5
درصد از مساحت كل شهر فعلي را به خود اختصاص داده ودر منابع علمي به نام منطقه تاريخي شهر اصفهان
معروف است . ساختار شهري در اين منطقه از دو بخش ، يعني ستون فقرات منطقه كه همان محور هاي شهري
. -1 همان منبع ،ص 303
4
است و بخش ديگر ، قسمت مسكوني شهر مي باشند كه از اهميت جغرافيايي خاصي در اين مطالعه برخوردار
است. 4
اجزاي محله
محلات شهر هاي ايران به ويژه اصفهان ، در بافت وساخت خود از وحدت جغرافيايي خاصي برخوردارند .
كوچه ها ، بن بست ها ، گذر ها ، مراكز محلات وتاسيسات عمومي دست به دست هم داده و به محلات
موجوديت مي بخشند .هر يك از اين اجزا داراي ويژگي هاي خاص خودهستند كه از جهت بافت سنتي شهر ها
از اهميت به سزايي برخوردار مي باشند . عناصر ، مجموعه ها و فضاهايي همچون بازارچه ، مساجد ، حمام ها ،
سقاخانه ها و در محلات سنتي و بزرگ كاروانسرا ، زورخانه و ميدانچه ، به خاطر تامين نياز هاي ساكنان هر محله
به وجود آمده و در واقع به زندگي آنها استقلال نسبي در درون نظام شهري بخشيده است . 4
منازل مسكوني ، معابر ، كوچه ها و بن بست ها
مهم ترين و خصوصي ترين فضاي محله را ، مساكن انسان ها تشكيل مي دهد . درون گرايي در شهر هاي اسلامي
پديده اي است شناخته شده ومساكن ، پيوسته از حجاب اسلامي برخوردار مي باشند .
داشتن حياط به عنوان يك فضاي باز و سبز با آب نمايي كوچك و بزرگ نه تنها در اصفهان بلكه در اغلب شهر
هاي سنتي ايران الگويي از مساكن ما است . ساختار مذهبي باعث گرديده تا پنجره مساكن به داخل حياط باز
شود و يا درب ورودي با داشتن هشتي ، ديد داخل حياط را از انظار عمومي دور بدارد . مساكن محلات سنتي
تنها فضايي است كه ساكنين آن از هر نظر داراي آزادي كامل هستند . 3
. 1 - همان منبع ،ص 337
. -1 همان منبع ، ص 334
. -1 همان منبع ، ص 334
5
فصل دوم
6
كليسا
واژه كليسا از واژه يوناني اكلسيا برگرفته شده است و به معناي جماعت و جايگاه گردهمايي مؤمنان مي باشد ؛
جماعتي كه هدف مشترك آنها پرستش خداوند است . از اين رو كليسا تنها به يك ساختمان و آنچه كالبد مادي
دارد گفته نمي شود . به گفته ديگر بخشهاي سازنده كليسا ساختمايه هاي آن نيستند ؛ بلكه اعضاي آن مي باشند .
اجزاء كليسا
گنبد - درآيگاه – ناقوس خانه – خوران ) محراب ( – آوندادون ) ميراث خانه ( – حوضچه غسل تعميد – با لا
خانه .
4 - تصوير 3
نقشه هوايي از اصفهان و مشخص كردن محل كليسا وانك در نقشه.
منبع : نگارنده .
7
بناي كليساي سن سور ) وانك ( كيفيت بنا و تعميرات آن
ارمنيان به محض ورود به اصفهان به ساختن مسكن پرداختند و بنا بر تنگناهاي آن زمان كليساي وانك را با زير
بناي محدود و موقتي بنا كردند و آن را كليساي ناجي همگان نام نهادند . چون كليسايي به همين نام در جلفاي
قديم داشتند .
4 - تصوير 44
نماي ورودي كليسا وانك .
منبع : نگارنده .
8
با گذشتن پنجاه سال از پي افكندن نخستين بنا ، ارمنيان با تشويق خليفه وقت ، داويد اول ، حاضر به ساختن
كليسايي شكوهمند شدند . از اين رو ساختمان قبلي را ويران كردند ، نقشه را گسترش دادند و در سال 4471
تاريخ ارمنيان ) 4651 ( با صرف هزينه هاي گزاف از اعانات مردم جلفا و سرپرستي خليفه داويد ، كليسايي
بزرگ و مكاني براي راهبان پي افكندند . ساختن اين بناها 4 سال به طول انجاميد . يادداشت كتاب خطي عهد
عتيق ما را در اين زمينه آگاه مي كند كه لازم دانستم متن آن را بياورم :
4 - تصوير 44
نماي داخلي كليسا وانك .
منبع : نگارنده .
9
4- تصوير 41
منبع : ادلره ميراث فرهنگي اصفهان .
4 - تصوير 43
منبع : ادلره ميراث فرهنگي اصفهان .
11
4- تصوير 44
منبع : نگارنده .
4- تصوير 47
منبع : نگارنده
11
« است كه مشهور به كليساي » سن سور « ازمهمترين كليساي مشهور تاريخي جلفا از نظر تزئينات نقاشي كليساي
مي باشد و در محل كليساي ساده قديمي تري كه در سال 4675 ميلادي بنا شده بوده و رو به ويراني » وانك
نهاده بوده است بنياد آن گذاشته شده اين كليسا را آمناپركيج به معني ) نجات دهنده ( نيز مي نامند . در تاريخ
ارامنه جلفا نوشته شده است در موقعي كه خلافت اعظم ارامنه در اوج كليسا با هاكوب بوده است و خليفه جلفا )
داويد ( نام داشته و كلانتر جلفا خواجه صفر بوده ساختمان اين كليسا از محل اعانات ارامنه جلفاي اصفهان در
سال 4471 بسال ارمني ) 4655 ميلادي برابر 4765 هجري ( آغاز شد و در سال 4443 ) برابر 4661 ميلادي و
4701 هجري ( و مقارن بيست و دومين سال سلطنت شاه عباس دوم بپايان رسيده است .
كتيبه سردر اصلي كليساي وانك :كتيبه سر در ورودي كليساي وانك در جانب غربي آن بخط ارمني
در سال 4471 ) سال ارمني برابر 4655 مسيحي( و «: طلائي رنگ بر زمينه كاشي خشت لاجوردي بشرح زير است
در عهد سلطنت شاه عباس دوم در زمانيكه خلافت اعظم ارامنه در اواوچ كليسا با فيليپس ) فيليپ ( بود و خليفه
اين وانك ) داويدوارتابد ( از خليفه هاي كليساي وانك بود ساختمان اين كليسا از محل كمكهاي مردم خير جلفا
شروع شد و در سال 4443 ) سال ارمني برابر 4661 مسيحي ( به پايان رسيد . ثواب عباداتي كه در اين كليسا
». برگزار ميشود عايد در گذشتگان و بازماندگان بشود
كتيبه هاي داخل كليساي وانك :.
كتيبه جبهه شمالي داخل كليسا :
كتيبه جبهه جنوبي:
كتيبه جبهه جنوبي مقابل در ورودي :
كتيبه جبهه غربي در بالاي در ورودي اصلي:
كتيبه سنگاب كليساي وانك :
12
كتيبه سردر شمالي كليساي وانك :
كتيبه تاريخي برج ناقوس
روبروي در اصلي كليساي وانك برج ناقوس كليسا ساخته شده . مخارج ساختمان برج را در دوره پادشاهي شاه
سلطان حسين يكي از ارامنه جلفا بنام ) هوهانجان جاماليانس ( پرداخته و كتيبه اي در سه سطر در جبهه شمالي
برج به يادگار گذاشته شده است . اين كتيبه كه به خط ارمني با كاشي سفيد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي
رنگ نوشته شده به شرح زير است :
كتيبه هاي ساختمان كليساي وانك
اين كليسا در محله ميدان بزرگ ساخته شده است . از سمتهاي غربي و جنوبي به كوچه ها و از سمتهاي شرقي و
شمالي به خانه هاي ساكنان جلفا محدود است . طول ديوار جنوبي از سر كوچه 444 قدم است و پهناي كليسا از
سمت غربي 63 قدم دو دروازه دارد ، يكي در ضلع غربي و ديگري در ضلع جنوبي . 4
قسمت دوم محل سرودخوانان
4 ي پذيرايي كردن ابراهيم از سه فرشته .
4 ي فروختن يوسف .
3 ي ابراهيم هاجر را از خانه مي راند .
1 ي دعاي مَلكيصَدَق .
تصويرهاي گوشه تاقها عبارتند از :
4 ي بناي برج بابل .
4 ي خراب شدن برج .
3 ي شجره نامه سلاله يعقوب .
. -1 تاريخ جلفاي اصفهان ، هارتون درهوهانيان ، مترجم : ع.فريدني ، زنده رود ، نقش خورشيد ، 4304 ، ص 344
13
4 - تصوير 43
تزيينات و نقاشي هاي داخلي كليسا ي وانك .
منبع : نگارنده .
14
موزه كليساي وانك
كليساي وانك داراي موزه اي تاريخي است كه در جنب كليسا و در شمال آن واقع شده و داراي سالن هاي
متعدد و اشياء و آثار تاريخي است . عمارت موزه در سال 4475 ميلادي ) 4344 هجري ( ساخته شده و تابلوهاي
متعدد نقاشي از طرف بازرگانان ارمني كه به اروپا مسافرت كرده بوده اند به كليسا اهداء شده است .
قبرستان ارامنه
در جنوب منطقه جلفا و دامنه هاي كوه صفه قبرستان قديمي ارامنه قرار دارد كه از بدو مهاجرت و سكونت در
جلفا تا به امروز اموات خود را در آن محل دفن نموده اند
معماري كليسا وانك
اين كليسا بر خلاف كليساهاي كهن ارمنيان كه بيشتر با سنگ تراشيده ساخته شده اند ، با خشت و آجر بنا
گرديده است . نماي خارجي كليسا ساده است و هيچ گونه نقش و نگاري ندارد . با توجه به سبك معماري
خاص كليساهاي ارمنيان كه بيشتر كليساها ، گنبد مخروطي شكل دارند ، گنبد كليساي آمناپرگيچ مقدس ، الهام
گرفته از گنبد مساجد اصفهان است .
چاپخانه دير
خاچاتور گيساراتسي در سال 4647 ميلادي به سمت خليفه اعظم ارمنيان جلفاي اصفهان برگزيده شد . او در سال
4637 م به يونان و لهستان سفر كرد . در اروپا از چاپ كتاب آگاه گرديد . چون به جلفا بازگشت در صدد برآمد
چاپخانه اي داير نمايد .