فهرست مطالب

مقدمه
 
هدف اساس
 
مضموم نقش
 
افرادی كه در روش ایفای نقش شركت دارند
 
مراحل اجرای روش تدریس ایفای نقش
 
محاسن و محدودیتهای روش ایفای نقش
 
منابع و مآخذ
 
 
مقدمه
 
« می شنوم فراموش می كنم، می بینم به خاطر می آورم. انجام می دهم درك می كنی»
 
به نقل از :Mark Sutcliffe
 
« یكی از روشهای خلافی كه در فعالیتهای یا دادن برای یاد گرفتن به كار می رود، روش ایفای نقش یا وانمود سازی است. این روش علاوه بر این كه یادگیری كودكان و نوجوانان را عمیق و پر بار می كند. بسیار دكش و ذوق آفرین نیز هست. روش وانمود سازی از زندگی واقعی انسان ها، به ویژه زندگی شعف انگییز كودكان و نوجوانان گرفته شده است. همه دوست دارند در قالب شخصیت های دیگر در آیند و به بازی نقش بپردازند. انسان ها در زندگی روز مره خود همواره از شخصیت هایی كه دوست دارند یا از آنها خوششان می آید تقلید می كنند و می كوشند دفتار و منش آنها را به خود نسبت دهند، یا آرزو می كنند كاش می توانستند همچون آنان باشند. گاه آنان از روی تفریح یا طنز رفتار و كردار كسانی را تقلید می كنند كه سبب خنده و شادمانی اطرافیان می شود. كودكان و نوجوانان بیشتر از  بزرگسالان این  گونه تقلید های صوری را دوست دارند آنان وقتی از كسی یا از  رفتار و گفتار كسی به واقع خوششان بیاید خود را در هیأت و سطوت او فرو می برند و خویش را همانند او می  پندارند،‌و نیز وقتی از كسی بدشان بیاید، یا از رفتار و گفتارش دلزده شوند فوری در نقش او ظاهر می شوند و ادا و اطواری در می آورند كه سبب تحریك دیگران نیز می شود. گاه این « دیگر شدن» به قدری طبیعی و جدی ظاهر می شود كه آنان حیرت بزرگسالان را بر می انگیزند. ماند گارترین یادگیری ها با شیوة  ایفای نقش صورت می پذیرند.چون ایفای نقش تنها شیوه ای است كه یاد گیرندگان از خود مایه می گذارند. خود را در معرض مطالب یادگیری قرار می دهند. و همان طور كه می خواهند و می توانند مطالب را دروی  می كنند و برونی ابزار می دارند.» علی رؤوف ماهنامه رشد تكنولوژی آموزشی. 1382 ص16.
 
هدف اساسی
 
« ایفای نقش به مثابه یك روش تدریس ریشه در دو بعد شخصی و اجتماعی فرد كه مورد تأكید آموزش وم پرورش است دارد. در قالب روش تدریس حاضر تلاش می شود به یاد گیرندگان یاری گردد تا معنا و مفهوم خویش را در درون فضای اجتماعی كه در آن زندگی می كنند، بیابند و نكات مبهم تصورات خود  را در بارة وجود خویش با یاری گرفتن در گروههای اجتماعی روشن سازند. روش حاضر ایجاد می كند كه در آن یادگیرندگان در تحلیل موقیعتهای اجتماعی به صورت همیار و مشترك فعالیت می كنند، به ویژه یادگیرندگان راه حل مسائل بین شخصی را در این روش می یابند و شیوة آزا د منشانه برای پرداختن به انواعی از موقعیتهای اجتماعی را به وجود می آورند.» محمد احدیان، راهنمای روش های نوین تدریس: 1378ص،256 . « این نوع یادگیری ها سبب می شود تا یادگیرندگان خود را همراه و همگام با موضوعات درسی، و در متن زندگی فردی و اجتماعی خویش ببینند و آن چه را در تفكر و پندار دارند به طرقی غییت ببخشند و با سازگاری هایی كه از عهده شان بر می آید توانمندی های خویش را درك كنند، در تقویت آنها بكوشند یا تصمیم بگیرند تلاش های بیشتر و بیشتری را به ثمر برسانند.»  علی رؤوف،  ماهنامه رشد تكنولوژی آموزشی ، 1382ص،16.
 
مفهوم نقش
 
مرحلة‌پنجم: اجرای بازی
 
در این مرحله است كه بازیگران به ایفای نقش می پردازند و معلم آنها را هدایت می كند. مثال: در این مرحله بازیگران را به ایفای نقش فرا می خواند،‌ به آنان  یاد آوری می شود كه با توجه به توافقهای انجام شده اقدام به عمل كنند. از آنجا كه مدت زمان نقش كوتاه است حاشیه رفتن سبب دوری از هدف خواهد شد. معلم تا زمانی اجرای بازی را مجاز می شمارد كه محتوای ارائه شده: اهداف را پوشش دهد. در مثال این روش، بازی تا زمانی گسترش می یابد كه تأكیدات لازم بر همكاری،  رعایت نظم ، دوری از تكروی و پذیرش مسئولیت انجام شده باشد.
 
مرحلة ششم: بحث و ارزشیابی
 
اجرای بازی سئوالاتی را در اذهان به وجود می آورد. معلم، ایفا گران نقشها و تماشاگران همه سئوالاتی را مطرح می كنند. برای سئوالات طرح شده و با توجه به سئوالاتی كه معلم برای بازیگران مشخص كرده است. بحث سازمان داده می شود.
 
مثال:‌معلم از تماشاگران می خواهد نظر خودشان را دربارة بازی انجام گرفته، ارائه دهند . معلم دیدگاهها را به دو سمت سوق می دهد: به نحوة اجرای بازی و به اهداف مورد نظر. تماشاگران سئوالات و نظرات خودشان را دربارة‌ چگونگی ایفای نقش و كمیت آنها متمركز می سازند. نظریابی از این دست از سوی آنها ارائه می شود: رهبر گروه بیش از پیش اعضای گروه را محدود می كرد معاون یا دستیار گروه به دیدگاههای رهبر اعتماد نداشت و ... بازیگران كه ایفای نقشها را به عهده داشتند می گویند. به نظر ما پیش از هدایت گروه باید تواناییهای هر كس به صورت واقع بینانه مشخص شود و بر اساس آن مسئولیت داده شود. معلم هم با ارائه سئوالاتی نظریات پیشنهادی و انتقادی را طلب می كند، برخی سئوالهای معلم عبارتند از:
 
1- نظرتان دربارة الگوی رفتاری بازیگران نقش ها چیست؟
 
2- چه پیشنهادی برای بهینه سازی رفتار ها دارید؟
 
3- عملكرد مطلوب گروهی چه نقشی د تحقیق اهداف دارد؟و....