پاورپوینت بررسي اولين شهرهاي تاريخ و آغاز زندگي شهري بشر

بخشی از مطلب
پالئولیتيك یا عصر حجر قديم تقريباً 10.000 سال پيش پايان گرفت.
انسان عصر حجر قديم به تدريج به زندگي خانوادگي، گروهي و قبيله¬اي احساس نياز كرد تا بنا بر شرايط فصلي در يكي از اقامتگاهها به زندگي جمعي بپردازند و از گزند حوادث طبيعي مصون بماند. اقامتگاههاي انتخابي، غالباً در كنار رودها، باتلاقها و خليج¬ﻫﺎﯼ كوچك به
تدريج به شکل زندگي روستانشيني يا پرورش گياه و دام ظاهر گشت، شايد 150.000 سال پيش بود كه اهلي كردن حيوانات و پرورش گياهان عملي گرديد و اولين محصولات كشاورزي انسان مثل، خرما، زيتون، انجير، سيب و انگور، ميزان وابستگي گروههاي انساني را به شكار و ميوه چيني كاهش داد. در حدود 12.000 سال پيش، اهلي كردن حيوانات مثل گوسفند و گاو بعداً الاغ و اسب عملي گرديد. همه اين تحولات، منابع ذخيره غذايي انسان را فراهم ساخت در ادامه حيات به گروههاي انساني اطمينان بيشتري بخشيد، پي¬آمد اين تحولات به وجود آمدن سكونتگاههاي روستايي بود.
از اين زمان به بعد گندم و جو در خاورميانه و چين، ذرت در آمريكاي مركزي به ميزان مورد نياز كشت شد.
در اين دوره واحدهاي مسكوني و انبارهاي روستايي از گل ساخته ﻣﯽ¬شد و در هر يك از روستاها، ميان 6 تا 60 خانوار زندگي ﻣﯽ¬كردند. هر يك از خانوارها، خداي مخصوص، معبد مخصوص و گورستان مخصوص خود را داشتند. بدينسان سكونتگاههاي روستايي و دايمي ميان سالهاي 9000 تا 40000 سال قبل از ميلاد در تمدن بشر ظاهر شده¬اند.
از نظر سازمان كاستي نيز، هر فردي به طبقه معيني تعلق داشت. روحانيون و جنگجويان در رأس جامعه قرار داشتند، بازرگانان و صاحبان صنايع دستي در سطح بعدي و بالاخره در آخرين سطح هرم اجتماعي، روستاييان، خدمتكاران خانه¬ﻫﺎ، دريانوردان و مردان آزاد شده قرار ﻣﯽ¬گرفتند.
اولين شهرهاي تاريخ
اولين شهرها در تاريخ بشر، در ناحيه بين¬النهرين، ميان رودهاي دجله و فرات به وجود آمدند.
شهرهاي اوليه مثل اريدو ـ كيش ـ اور ـ لاگاش ـ نيپور همگي قبلاً به صورت سكونتگاههاي روستايي بودند. هر يك از شهرها به صورت دولت شهر اداره ﻣﯽ¬شدند و هر يك از دولت شهرها داراي زبان، مذهب، سازمان¬ﻫﺎﯼ اجتماعي و فرهنگ يكساني بودند.
در اغلب، موارد طبقه¬بندي روحاني بر ساخت اجتماعي شهر حاكم بود و امور ديني و اقتصادي مردم شهر را رهبري ﻣﯽ-كرد. شهرهاي اوليه تنها 3% تا 4 % جمعيت ناحيه را در خود جاي ﻣﯽدادند و با شرايط پنج هزار سال پيش شايد 50 تا 90 زارع لازم بود تا اضافه توليدشان بتواند مواد غذايي مورد نياز يك فرد شهري را تأمين كند.
شهرهاي دره نيل ميان 5500 سال 6000 سال پيش به وجود آمد و از مهمترين آنها ممفيس و تب را ﻣﯽ¬توان نام برد. البته پاره¬اي از نوآوري¬ﻫﺎﯼ تمدن شهري از بين¬النهرين به دره نيل رسيده بود. شهرهاي دره سند نظير موهنجودارو و هاراپا در حدود 25000 سال قبل از ميلاد در نقاط مركزي حوزه¬ﻫﺎﯼ حاصلخيز شكل گرفتند و همه مظاهر برجسته شهري را دارا بوده¬اند. شهر هاراپا داراي دو خيابان شرقي ـ غربي و سه خيابان شمالي ـ جنوبي بوده و عرض خيابان¬ﻫﺎ در حدود 11 متر گرفته شده بود. شهر داراي دوازده چهار راه بود و كوچه¬ﻫﺎﯼ فرعي از اين چهار راهها منشعب ﻣﯽ¬شد. اغلب واحدهاي مسكوني شهر داراي حمام بود. محل آشغالداني و زباله¬ﻫﺎﯼ واحدهاي مسكوني و همچنين طرح آبرساني شهر بسيار منظم و با معيارهاي علمي آن زمان ايجاد شده بود.
در بخش مركزي شهر هاراپا، سازمانهاي اداري و مذهبي شهر فعاليت داشتند و بخش ويژه¬اي از شهر به صورت محله كارگرنشين تعيين شده بود.
در دوره¬ﻫﺎﯼ اوليه شهرنشيني دو عامل ساخت اجتماعي و تكنولوژي در توسعه شهري بسيار مؤثر بوده است. در همان حال دو عامل نيز در نابودي و يا كاهش اعتبار شهرها دخيل بوده است كه عبارت بودند از: آتش سوزي و شيوع امراض، هجوم قبايل و دشمنان. بدينسان هر چند كه زندگي شهري در دوره¬ﻫﺎﯼ اوليه از جلوه خاصي بهره¬مند بوده است اما از نظر امنيت و سلامتي مردم، فاصله چنداني با روستاهاي آن زمان نداشته است.
مورفولوژي شهرهاي يوناني:
شهرها را در يونان پليس ﻣﯽ¬گفتند كه دولت شهر بود يعني به صورت خودفرمان و خودكفا اداره ﻣﯽ¬شد. شهر و منطقه نفوذش در (روستاهاي اطراف شهرك¬ﻫﺎ) به عنوان يك واحد مشخص شناخته ﻣﯽ¬شد.
عده¬اي از مردم شهر نيز در فعاليت‏هاي كشاورزي شركت ﻣﯽ¬كردند و مالك مزارعي بودند.
در دوره تمدن يونان، آتن معروفترين شهر يونان بود. اين شهر با محدوديت جمعيتي روبرو بود زيرا زمين¬ﻫﺎﯼ كشاورزي كمتري داشت.
حدس ﻣﯽ¬زنند كه حداكثر جمعيت آتن از 120.000 نفر تا 180.000 نفر در نوسان بوده است.
بيشتر زمين¬ﻫﺎﯼ داخل شهر آتن به توليد ميوه¬جات اختصاص داشت به سخن ديگر آتن قديم به باغ شهرهاي اوايل قرن بيستم شباهت بسيار داشت.
شهر آتن داراي يك آگورا بود. مردم شهر در آگورا جمع ﻣﯽ¬شدند. در واقع آگورا به صورت مركز سياسي، مذهبي، عدالت، دادگاه فعاليت‏هاي اجتماعي و تجاري شهر عمل ﻣﯽ¬كرد.
در شهرهاي يوناني، آگورا، كمتر از 5% وسعت شهرها را شامل ﻣﯽ¬گشت و گاهي از آن و يا به بخشي از آن پلازا ﻣﯽ¬گفتند. در حقيقت آگورا، مثل بخش مركز تجارت شهرهاي امروزي عمل ﻣﯽ¬كرد.
علاوه بر آگورا، آكروپليس نيز كه مركز پرستش خدايان بود و از معماران برجسته آن زمان محسوب ﻣﯽ¬شد، در ساخت مورفولوژيك شهر از عوامل اصلي به شمار ﻣﯽ¬آمد. همه متينگ¬ﻫﺎﯼ سياسي، آيين¬ﻫﺎﯼ مذهبي و نمايشات دراماتيك در آگورا صورت ﻣﯽ¬گرفت اما آكروپليس تنها نقش مذهبي داشت.
افلاطون و ارسطو، ميزان توفيق دولتها را در ارتباط با جمعيت شهر مطرح ﻣﯽ¬كردند. ارسطو جمهوري آرماني خود را در 5040 شهروند مشخص ﻣﯽ¬كرد و تاكنون هيچ¬كس ﻧﻤﯽ¬داند كه اين فيلسوف بزرگ چرا روي رقم 5040 تأكيد داشته است.
او معتقد بود كه يك دولت شهر لازم است در حدود 30.000 نفر جمعيت داشته باشد، موضوعي كه بعدها لئوناردو داوينچي و ابنزرهاورد (طراح باغ شهر) نيز جهت شهر آرماني خود روي آن تأكيد داشتند.
نظر اغلب محققين بر اين است كه هر چند حداكثر جمعيت شهرهاي يوناني از 300.000 نفر تجاوز ﻧﻤﯽ¬كرد اما تفكرات فلسفي و علمي آتني¬ﻫﺎ تا زمان ما همواره پايه¬گذار بسياري از جلوه¬ﻫﺎﯼ تمدن و فرهنگ بشري بوده است.
مورفولوژي شهرهاي رومي:
استرابون جغرافي¬دان معروف (63 ق.م 24 ب م) چنين ﻣﯽ¬گويد: در ساخت شهرها، يونانيان زيبايي را برگزيدند و رومي¬ﻫﺎ خيابان¬ﻫﺎ را سنگفرش كردند، آب شهرها را تأمين نمودند و فاضلاب¬ﻫﺎ ساختند. يك امتياز بزرگ شهرهاي رومي، وجود گرمابه¬ﻫﺎﯼ عمومي در شهرهاي روم بود، بدينسان كه براي اولين بار در سال 33 قبل از ميلاد، گرمابه¬ﻫﺎﯼ عمومي روم قديم با ساختمان¬ﻫﺎ بسيار زيبا و لوكس بنا گرديد.
عظمت و اعتبار شهر رم از تجهيزات و سازمان¬ﻫﺎﯼ موجود در آن بيانگر وجود يك شهر زنده و فعال در تاريخ تمدن انساني است كه بعدها پاره¬اي از اين سازمان¬ﻫﺎ و تجهيزات در شهرهاي ساير نقاط دنيا نيز از روي مدل رمي به وجود آمده است. رم در دوره شكوفايي خود 17 قرن قبل داراي يك ميليون نفر جمعيت 28 كتابخانه، 179 قصر، 500 فواره، 3 تئاتر، 11 گرمابه عمومي، 37 دروازه، 29 انبار، 4 مدرسه گلادياتورها و 2 سيرك بوده است. بدين ترتيب هيچ شهري در دنيا، تا دوره انقلاب صنعتي، جمعيتش به ميزان رم نرسيده است.
شهر رم داراي يك سيستم منظم آب مشروب بود كه آب مورد نياز شهر را تأمين ﻣﯽ¬كرد. اين شبكه آبرساني در سال 144 ق.م تكميل گرديد و بخشي از آن آبروهاي اين شبكه آبرساني هنوز هم قابل مشاهده است.
از همه مهمتر در آن زمان، شهر رم داراي يك شبكه فاضلاب كاملاً پيشرفته بود. اين سيستم فاضلاب، حداقل در بخش-ﻫﺎﯼ مسكوني گروههاي ممتاز شهري به خوبي عمل ﻣﯽ¬كرد.
شهرهاي رومي مثل پاريس، وين، كلن، لندن هر چند كه در ابتدا به صورت اردوگاههاي نظامي بودند اما همه آنها تقريباً از يك برنامه¬ريزي شهري منسجم و علمي برخوردار بودند.
بازارها نيز در ميدان¬ﻫﺎﯼ عمومي شهر فعاليت داشتند. هم¬اكنون همه شهرهاي اروپايي كه در گذشته علت وجودي¬شان با امپراطوري روم پيوند داشته است، از طرح¬ﻫﺎﯼ مشابهي برخوردار ﻣﯽ¬باشند.
روم، صادركننده قوانين دولتي، فن مهندسي و راه سازي، عقايد و افكار ﻣﯽ¬باشند. روم به وسيله شبكه¬ﻫﺎﯼ منظم راههاي زميني و دريايي، مواد غذايي جمعيت شهر را تأمين ﻣﯽ¬كرد.
شگفت¬آور است گفته شود كه در اين دوره امپراطوري روم داراي 85.000 كيلومتر راه نسبتاً مطلوب بوده است.
راههاي رومي اغلب با استاندارد واحد احداث ﻣﯽ¬شد. محققين را عقيده بر اين است كه جمعيت شهر روم ميان 250.000 نفر تا 1.600.000 نفر در نوسان بوده است. اما آنچه كه روشن است اينكه، امپراطوري با عظمت روم داراي چندين شهر بيش از 250.000 نفري بوده است. در اين شهرها محلات ويژه¬اي جهت اقامت گروههاي كم درآمد شهري اختصاص يافته بود كه با حداكثر تراكم جمعيت به همراه بوده است. مردم روم در دوره شكوفايي تمدن خود، روزانه در حدود 6 ساعت كار ﻣﯽ¬كردند.
و.....