پاورپوینت بررسی معماری حمام علی قلی آقا به همراه پلان و تصاویر
 
بخشی از مطلب
حمام علي قلي آقا به همراه مجموعه بناهاي عمومي ديگر از جمله مسجد و بازارچه از دوره صفويه باقي مانده است. باني اين بناها علي قلي آقا از خواجگان حرم شاه سليمان و شاه سلطان حسين صفوي بوده است.
با استناد به دو كتيبه موجود در مسجد علي قلي آقا اين حمام حدود 305 سال قدمت دارد - نوشتار سال 1385 اين بنا از دو حمام بزرگ و كوچك تشكيل شده است . هر يك از اين دو حمام مانند ديگر حمامهاي سنتي شامل دو فضاي اصلي سربينه و گرمخانه است و در حمام بزرگ فضاي مهم ديگري موسوم به چال حوض نيز وجود دارد قسمت هاي مختلف مجموعه فضاهايي منظم و با قاعده هاي هندسي هستند.
سربينه حمام فضاي بزرگي است با قاعده هشت ضلعي منتظم سكوهايي بر گرداگرد سربينه با قاعده اي مشابه كه محل نشستن و استراحت يا تعويض لباس مراجعين بوده ساخته شده اند و زير سكوها حفره هايي براي قرار دادن كفش و گيوه تعبيه شده است. 
قفسه حوله های حمام
   کفش کن
همچنين بر دو محور فضاي سربينه چهار حوض در درون سكوها تعبيه شده تا افراد قبل از ورود به سكو پاهاي خود را در اين حوض ها شستشو دهند . هشت ستون سنگي بخش ميانه سربينه را بر دوش دارند و سكوهاي اطراف را طاقهاي كوتاهتري مي پو شانند.
 
سربينه از طريق فضايي موسوم به ميان در به گرمخانه مرتبط مي شود كه در آن چندين شكست و تغيير زاويه وجود دارد 
تا ديد مستقيم بين اين دوفضا از بين برود و از اتلاف حرارت گرمخانه نيز جلوگيري گردد.
گرمخانه حمام بزرگ فضايي وسيع با قاعده مستطيل شكل است كه با استفاده از ستونهاي سنگي به بخشهاي مختلف تقسيم شده است در گاه ورودي خزينه در ميانه ضلع روبروي ورودي ميان در به گرمخانه واقع است. با عبور از چند پله به فضاي خزينه كه مملو از آب بوده وارد مي شدند تا آبكشي و تطهير كنند. در هر دو سوي خزينه فضاهايي موسوم به خلوت واقع است كه محل استحمام خصوصي بوده است.
چال حوض فضايي وسيع و كشيده اي در كنار گرمخانه است . اين فضا توسط طاقهاي وسيعي پوشانده شده كه هشت ستون سنگي آن را بر دوش دارند . استخر وسيعي بيشر فضاي چال حوض را به خود اختصاص داده كه به منظور شنا و آبتني استفاده مي شده است 
در دو سوي محور اصلي اين فضا دو شاه نشين با قاعده نيم هشت وجود دارد كه معروف است يكي براي پرش و شيرجه و ديگري جايگاه تماشاچيان بوده است.
بسیاری از شما حتما نام موزه حمام علی قلی آقا که یکی  از نفیس ترین آثار تاریخی مرمت شده اصفهان می باشد را شنیده اید. اما احتمالا محل آن را روی نقشه ها پیدا نمی کنید. در اینجا سعی شده مسیر دسترسی به این بنا دقیقا بیان شود:
 در این نقشه دقت کنید: از چهار راه تختی به سمت خیابان مسجد سید بعد از گذر از خیابان طیب اولین مسیر فرعی به سمت راست به نام علی قلی آقا معروف است. 
شما می توانید با ورود به این کوچه و ورود به بازارچه علی قلی آقا موزه علی قلی آقا را پیدا کنید.
موزه در جریان آفرینش فرهنگی زمان حاضر،اگر به درستی شناخته شود و بر جای خویش، خوش نشیند، بدون شک یکی از ارکان حیات فرهنگی جامعه انسانی خواهد بود. امروزه موزه مکانی نیست که در پشت درهای بسته، به نگهداری از تاریخ بپردازد موزه مفهوم است، مفهومی برای آنچه حیات فرهنگی هر جامعه ی بشری برای آینده ی خود بدان نیاز دارد، پنجره ای به گذشته برای آینده.
حمام علی قلی آقا اثری معمارانه از تاریخ معماری سرزمین ایران است. معماری گه با گوناگونی بسیار از مسجد کاروانسرا، بازار، زورخانه و حمام، همگی تعلق به یک دستگاه اندیشه ای داشته که اگر پنجره ای رو به آن گشوده شود، می بینیم چگونه برای مظروف زندگی انسان مسلمان ایرانی ظرف هایی کار آمد و زیبا ساخته است
موزه حمام علی قلی آقا با توجه به اهداف برنامه ریزی شده برای آن، یعنی بازشناسی آثار معماری با رویکرد فهم نسبت میان این آثار و زندگی، به سراغ معرفی موجودی به نام ذوق ایرانی رفته است. فرهنگ ایرانی با پیشینه ی کهنی که دارد، در زبان، ادبیات، هنر و معماری، آداب و رسوم و اعتقادات،در همه جا رسوخ کرده است. اما آنچه به واسطه ی آن، درک و دریافتی شهودی و آنی از اختصاص این موضوعات به این سرزمین می یابیم گویا همان ذوق ایرانی است.
این حمام مانند دیگر بناهای تاریخی ایران دارای معماری با ارزش و در نوع خود قابل توجه است. 
حمام علی قلی آقا  دارای تزئینات و نقاشی های از سه دوره تاریخی صفوی با تلفیقی از کاشیکاری و آهکبری - نقاشی و کاشیکاری قاجار - و نقاشی کوچه بازاری دوره پهلوی است . که این مجموعه تزئینات از جاذبه های بسیار در خور توجه این حمام تاریخی است.
از آنجا که این بنا پس از احداث در دوره های بعدی نیز مورد استفاده قرار میگرفته تعمیرات  ویا الحاقاتی به صورت نا درست  در بنا صورت پذیرفته است که در هنگام مرمت تمامی آنها اصلاح شده و با لایه برداری بین سه تا پنج  لایه پس از رسیدن به اولین لایه تزئینات دوره های مختلف حمام قابل دسترسی باشد . 
بازشناسی فرهنگ عامه در حمام علی قلی آقا
محله هاي قديمي اصفهان كه از گذشته هاي دور و عمدتاً دوره صفويه (سده دهم تا دوازدهم هجري قمري) باقي مانده اند، تقريباً پاسخگوي تمامي نيازهاي ساكنان خود هستند. در اين محله ها كه به نوعي يك شهر كوچك به شمار مي روند، مجموعه اي از كاروانسرا، بازارچه، مسجد، مكتب خانه، زورخانه و حمام وجود دارد.
يكي از اين مجموعه ها، مجموعه تاريخي «علي قلي آقا» است كه در اواخر دوره صفوي از خواجگان و حرمسراي شاه سليمان و شاه سلطان حسين بود و مجموعه اي شامل حمام، بازار، مسجد و زورخانه را در اصفهان بنيان نهاد. زورخانه علي قلي آقا از ميان رفته، اما مسجد، بازار و حمام او باقي است و بويژه حمام از شاهكارهاي هنري و معماري اواخر عصر صفوي محسوب مي شود.
از هشتي ورودي حمام علي قلي آقا كه داخل شويم، پيش روي خود راهرويي مورب را مي بينيم كه براي كاستن از تبادل هوا و نيز جلوگيري از ديده شدن مردمان داخل حمام تعبيه شده است. بعد از اين راهرو «بينه» قرار دارد كه خود يك هشت ضلعي بزرگ است و در زمان رونق حمام جايي براي نشستن حمامي، كفش كن ها، تعويض لباس و گاه خوردن چاي و كشيدن قليان بوده است. در اينجا همچنين پاشويه اي به چشم مي خورد كه پيوسته آب سرد در آن جريان داشته و افرادي كه مي خواسته اند وارد گرمخانه شوند، براي رعايت بهداشت، پاي خود را در آن مي شسته اند.
بعد از بينه راهرويي وجود دارد كه ازطريق آن مي توان به گرمخانه وارد شد. در اين راهرو «لنگ شوي خانه» و سرويس بهداشتي حمام، جا گرفته اند.
در فضاي گرمخانه، خزينه اي با عمق حدوداً ۱‎/۵ متر به چشم مي آيد كه در قديم الايام آب آن توسط يك سنگ آلياژي مركب از مس و قلع و سرب به نام «هفت جوش» گرم مي شده است. در اين قسمت همچنين دو حوض آب گرم، سرد وجود دارد و نيز دوگرمخانه اختصاصي كه به اشخاص مهم تعلق داشته اند.
«نظافت خانه» و «چهارحوض» از ديگر بخش هاي گرمخانه هستند و چهارحوض جايي است شبيه به استخر كه در تابستان مورد استفاده بود، و از ستونهاي اطراف، آب به داخلش سرازير مي شده است.
درباره چگونگي گرم شدن حمام بايد گفت كه درزير زمين و در زير خزينه فضايي به نام تون بوده كه در آن خارو خاشاك و هيزم را با هم مي سوزانده اند و گرماي توليد شده از طريق كانالهاي زنبوركي زير گرمخانه جريان يافته و پس از گرم كردن گرمخانه، دود آن از دودكش حمام خارج مي شده. به بيان ديگر گرمخانه از زير گرم مي شده و ريختن آب بركف آن، فضاي سونا مانندي را ايجاد مي كرده است. حمام علي قلي آقا، حمام كوچك ديگري را نيز در خود جاي داده كه گويا مورد استفاده زنان بوده است.
اين حمام كه در محله بيدآباد اصفهان (مسجد سيد كنوني) و در كنار شاخه اي از مادي (= نهر) فدن به نام «نهرباباحسن» قرار دارد، تا سال ۷۲ مورد استفاده عموم بود، اما دود ناشي از گرم كردن آب با نفت سياه، مزاحمتهايي را براي اهالي محل ايجاد كردو نهايتاً به دستور اداره بهداشت تعطيل شد.حمام تا سال ۷۹ متروك بود ، تا اينكه سازمان نوسازي و بهسازي شهرداري اصفهان با نظارت سازمان ميراث فرهنگي كشور، مرمت آن را آغاز كرد. از آنجا كه اصفهان فاقد موزه مردم شناسي است، تصميم گرفته شد، كه حمام علي قلي آقا پس از مرمت به ايجاد چنين موزه اي اختصاص يابد و آداب و رسوم استحمام در دوره صفوي به نمايش گذارده شود.
در بازسازي بنا از سبك «مرمت استحكامي» استفاده شده و بويژه بازسازي تزئينات مورد توجه قرار گرفته است.
حمام در اساس با سه شيوه كاشي كاري هفت رنگ، آهك بري و نقاشي تزيين شده؛ متأسفانه بخشي از اين تزئينات در دوره قاجار خراب و تزئينات جديدي روي آنها ايجاد شده است. اكنون لايه برداري از نقاشي ها و بازسازي مجدد آنها در دستور كار مرمتگران قرار دارد. همچنين يك تابلو كاشي كاري شده حمام با موضوع شكار كه پيش تر در موزه چهلستون نگهداري مي شد به حمام بازگردانده و در جاي اصلي خود نصب شده است.
بي شك حمام علي قلي آقا پس از مرمت و تأسيس موزه يكي از بهترين و متفاوت ترين جاذبه هاي گردشگري اصفهان خواهد بود.بناي حمام با مساحتي نزديك به يك هزار و ‪ ۲۰۰‬مترمربع از دو مجموعه با نام‌هاي حمام بزرگ و حمام كوچك تشكيل شده است. 
فضاهاي حمام كوچك و بزرگ شامل بنيه‌هاي هشت گوش و مربع شكل، گرمخانه ، خلوت و چال حوض كه از شاخص‌ترين عناصر فضايي اين حمام است، مي‌باشد. از ويژگي‌هاي خاص و معمارانه اين حمام تزييناتي زيباست كه در سه دوره صفوي، قاجار و پهلوي شكل گرفته و اكنون جزيي از اين بناست. 
حمام علي قلي آقا در سال ‪ ۸۳‬با اتمام احيا و مرمت بنا، فعاليت موزه‌اي خود را از نوروز 
و......